De makers van de voortreffelijke docu 'Schuldig' hebben zich op het onderwijs gestort en de meerdelige docu 'Klassen' gemaakt. Je krijgt een boeiend inkijkje in het onderwijs in Amsterdam Noord en daarmee ook in de discussie over de maatschappelijke tweedeling die steeds luider wordt gevoerd. En terecht.
Natuurlijk is al decennia duidelijk dat afkomst, mede, bepalend is voor je ontwikkel kansen. De laatste tijd wordt er opnieuw aandacht aanbesteed omdat steeds duidelijker is dat de (neo) liberale, economische, maatschappelijke inrichting zorgt voor een steeds grotere groep 'achterblijvers' Mensen die financieel de eindjes niet meer aan elkaar kunnen knopen en steeds minder deel kunnen nemen aan de maatschappij. Kinderen uit gezinnen met financiële tekorten komen 'gemarkeerd' aan de startlijn in onze samenleving.
De serie 'Klassen' geeft een inkijkje in de dagelijkse werkelijkheid van kinderen in arme, soms gecompliceerde, gezinnen en stelt daartegenover de kinderen uit de kansrijke gezinnen. Met ouders die in toenemende mate hun kinderen aan de rat race laten meedoen. Bijles, Cito training, huiswerkbegeleiding wordt voor hen steeds meer de norm.
De bestuurder van Innoord, basisonderwijs in Amsterdam Noord, stelt in de serie, terecht, dat er al decennia sprake is van segregatie maar dat we het nu niet meer hebben over verdeling over kleur maar verdeling over sociaal economische klassen. Kom je uit een armer gezin en heb je een goede intelligentie krijg je toch snel een 'laag' schooladvies. Leerkrachten adviseren laag omdat ze verwachten dat als een kind geen enkele ondersteuning heeft thuis, geen eigen kamer, vaak geen eten, geen sport en cultuur krijgen aangeboden, dat het voor hen bijzonder lastig is om een Havo of VWO route te volgen. Deze vooronderstelling roept wel vragen op. Onderstimulans leidt namelijk ook vaak tot onaangepast gedrag, tot criminaliteit, tot grote desillusie.
In het progamma 'M' werd een gesprek gevoerd met de Amsterdamse wethouder Marjolein Moorman en onderwijswoordvoerder van D66 Paul van Meenen over hoe het tij te keren. Zowel de sociaal democraat als de neo liberaal vinden dat er echt ingrijpende maatregelen genomen moeten worden en dan om te beginnen in en met het onderwijs. Ga naast het kind staan, verrijk voor allen de leer- en leefomgeving, faciliteer het onderwijs optimaal.
In mijn ogen is het tijd voor een deltaplan 'Armoede', waarbinnen een specifieke paragraaf Onderwijs.
Het Finse onderwijsmodel geeft inzichten die ook bij ons bruikbaar zijn. Kinderopvang en onderwijs zijn één geheel. Er is sprake van een rijke leer- en ontwikkelomgeving, niet alleen cognitieve vakken maar ook veel tijd voor cultuur en sport, je eet 's morgens en tussen de middag op school. Verleng daarbij de schooldag voor die kinderen die thuis geen tijd en ruimte hebben of krijgen om huiswerk te maken of te kunnen sporten of toneel willen spelen. Dit aanbod dient, net als in de Scandinavische landen, gratis en voor iedereen toegankelijk te zijn.
Zet de leerkracht in zijn of haar kracht, werk met vakdocenten, maak de groepen overzichtelijk en zorg voor gerichte ondersteuning voor die leerlingen die het niet zo eenvoudig kunnen oppakken, maak het onderwijs dus echt 'passend'.
Een 'huiskamer' voor ouders die zelf ondersteuning nodig hebben zou een goede aanvulling kunnen zijn.
Maar stel vooral ook de selectie op 12 jarige leeftijd nog een paar jaar uit. Hou de kinderen heterogeen bij elkaar tot hun 14e of 16e en laat ze dan doorstromen naar hun definitieve eindniveau.
In Finland is het funderend onderwijs van de stad, van de regio en niet van allerlei verschillende onderwijsbesturen. Je gaat met zijn allen naar de school in de wijk, ongeacht afkomst of het inkomen van je ouder. Er ontstaan zo geen scholen voor de rijke en arme gezinnen. De keuzevrijheid van de ouder is beperkt(er). En dat is nog wel een puntje in ons land.....